Onderzoek naar deelvraag: “Wat is in onze maatschappij ontworpen voor en door de man?”
Reference Man
Het onderwerp van de VR-experience gaat over ‘The reference man’ maar wat is nu eigenlijk ‘the reference man’? ‘The reference man’ is een standaard cisgender blanke man van 1,80 meter lang, die ongeveer 70 kg weegt en een ‘goed’ postuur heeft. Bijna alles in onze samenleving is afgestemd op deze man. [6]
We leven in een wereld die gemaakt is voor en door de man. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor bijvoorbeeld vrouwen die totaal niet aan deze standaard voldoen. Vrouwen worden in onze samenleving niet goed gerepresenteerd en dit is een probleem. [7]
Er is onderzoek gedaan naar ‘The reference man’ en alles wat hier direct mee te maken heeft om zo een goed beeld te krijgen van het onderwerp. ‘The reference man’ zit in verschillende aspecten van onze samenleving. Voor dit onderzoek is het effect van ‘The reference man’ onderverdeeld in 3 thema’s: zorg, werk en het dagelijks leven.
Zorg
In de zorg is de ‘The reference man’ goed terug te vinden. Je kunt beter geen vrouw zijn als je iets mankeert omdat mannen nog steeds de standaard zijn in de zorg. [8]
Diagnose
Niet alleen medicijnen zijn een probleem voor de vrouw in de zorg, ook het herkennen van symptomen van aandoeningen is moeilijker. Als je bijvoorbeeld kijkt naar een herseninfarct zijn de symptomen hiervoor vroeger alleen onderzocht op een mannenlichaam omdat ze dachten dat deze hetzelfde zouden zijn als bij de vrouw. Uit onderzoek is nu gebleken dat de symptomen juist anders zijn. Een man krijgt veel hoofdpijn, maar is ook duizelig en er gaan spieren uitvallen zoals bij de mond. Bij een vrouw kan soms alleen intense migraine een symptoom zijn voor een herseninfarct. Hierdoor wordt een vrouw vaak naar huis gestuurd, doordat de huisarts de symptomen niet herkent en omdat de huisarts denkt dat er eerst nog andere symptomen bij moeten komen voor een herseninfarct. Op deze manier zijn ze er pas laat of te laat bij en kunnen er mogelijk ernstige gevolgen zijn voor de vrouw. Deze gevolgen hadden kunnen worden voorkomen als ze er eerder bij waren geweest en de doctoren hadden geweten hoe de symptomen bij vrouwen te herkennen zijn. [7]
Er moet dus meer onderzoek gedaan worden naar het vrouwenlichaam en hoe ziektes en aandoeningen ontwikkelen in het lichaam van de vrouw. Er is onderzocht dat vrouwen met bijvoorbeeld hormonale klachten en cyclusstoornissen pas laat naar de dokter stappen. Veel van deze aandoeningen hebben een ‘delay’ van 6 tot 10 jaar. Dit komt omdat dit onderwerp vaak een taboe is, en dat er dus onvoldoende kennis over is. Door die taboe spreken vrouwen er weinig over en denken ze dat het er gewoon bij hoort. Terwijl sommige vrouwen niet eens een paar dagen kunnen functioneren wat eigenlijk niet normaal is. Doordat vrouwen er zo over denken ontstaat deze ‘delay’ in de diagnosestelling. Maar de grootste oorzaak van de ‘delay’ is dat ze niet de juiste hulp krijgen van de dokter omdat hij of zij niet genoeg weet over het vrouwenlichaam. [10]
Een voorbeeld van een delay in een diagnose is bij de aandoening endometriose, waarbij de buikpijn klachten tijdens de cyclus afgeschoven worden op dat het erbij hoort. De oplossing die wordt geboden is dan pijnstillers. Je hebt endometriose als je baarmoederslijmvlies ook in je buikholte komt. Dit heeft een half miljoen van de vrouwen in Nederland. Ze kregen dan vaak te horen dat het de pijn psychisch was en dat ze somber zijn. Ze kregen dan vervolgens antidepressiva voorgeschreven op basis van de verkeerde diagnose. [10]
Medicijnen
Het vinden van de juiste medicijnen is op zich al een uitdaging. Medicijnen werden vroeger alleen op mannen getest omdat men dacht dat het vrouwenlichaam een kopie was van de man, wat later niet zo bleek te zijn. Uit onderzoek blijkt ook dat 80 procent van de patiënten die onverklaarbare klachten hebben vrouw zijn. Vrouwen worden ook vaker gediagnosticeerd met psychische aandoeningen zoals angststoornissen of depressie. Ook worden vrouwen minder vaak doorgestuurd naar een specialist dan een man. [9]
Vrouwen krijgen ook nog steeds dezelfde dosis medicijnen als mannen voorgeschreven. Wanneer je kijkt naar slaapmedicatie kan dit gevaarlijk zijn voor de vrouw. De vrouw verwerkt slaapmedicatie veel langzamer dan de man en het medicijn zit daardoor vaak nog in hun systeem als ze de volgende ochtend met de auto naar het werk rijden. Door de medicatie is hun reactievermogen veel minder en kan dat erg gevaarlijk zijn in het verkeer. [7]
Door de ‘the reference man’ is er veel minder onderzoek gedaan naar het vrouwenlichaam. Hierdoor zijn aandoeningen zoals endometriose veel onbekender en is hier ook weinig onderzoek naar gedaan. Dit heeft groot effect op vrouwen zoals Celine en Kim doordat hun jarenlang in pijn rondlopen terwijl dit voorkomen had kunnen worden als ze gelijk de diagnose hadden gekregen. (Hun verhaal kun je vinden bij bijlage 1). Er moet dus meer onderzoek gedaan worden naar endometriose en doctoren moeten vrouwen serieuzer nemen als het gaat om klachten rond menstruatie.
Werk
Niet alleen in de zorg is ‘The reference man’ vaak terug te vinden. Als je als vrouw aan het werk gaat kun je veel obstakels tegen komen die mannen niet tegen zullen komen.
Kantoor
Er staan veel dingen afgesteld voor de standaard man, zoals spiegels die in een kantoor op de perfecte hoogte voor de man zijn geplaatst of de temperatuur die perfect is voor het mannenlichaam. Vrouwen hebben het vaak koud in het kantoor omdat de temperatuur standaard op 21/22 graden staat. Er is onderzocht dat mannen het beste werken in deze temperaturen, terwijl de vrouw beter werkt in 23/24 graden. Vrouwen stellen zich dus niet aan, maar dit is gewoon hoe hun lichaam werkt. En dan heb je natuurlijk ook nog een wat bekender probleem: ook al doen vrouwen en mannen hetzelfde werk, mannen krijgen vaak nog steeds meer salaris dan de vrouw. Op het werkveld kun je de reference man vaker terugvinden. [11]
Onbetaald werk
75 procent van al het onbetaalde werk wordt door vrouwen gedaan. [12] Vrouwen zijn hier gemiddeld drie tot zes uur per dag mee bezig terwijl mannen hier vaak maar een half uur tot twee uur per dag mee bezig zijn. [13] Vrouwen zijn tegenwoordig meer betaald werk gaan doen, maar mannen zijn niet in gelijke mate meer onbetaald werk gaan doen. [14] Zo slagen mannen erin om vaak vijf uur meer vrijetijd te hebben per week dan vrouwen. [15] Al dit extra werk is van invloed op de gezondheid van vrouwen. Stress is bijvoorbeeld een grote factoor. Vrouwen van elke leeftijdsgroep hebben meer last van stress dan mannen. Uit onderzoek blijkt hoe meer je werkt, des te meer je last krijgt van je gezondheid. [16]
Bij vrouwen leidden lange werkdagen tot een grote toename van levensbedreigende ziektes zoals hartaandoeningen en kanker. Dit neemt toe als ze meer dan 40 uur per week werken.
Door dit onbetaalde werk kiezen vrouwen er vaak voor om parttime te werken. [17] Dit is vaak niet echt een keuze omdat er voor de kinderen gezorgd moet worden en het huishouden gedaan moet worden. Deze keuze die eigenlijk geen keuze is maakt vrouwen arm. Pensioenregelingen zijn een goed voorbeeld waar de reference man weer tevoorschijn komt. Pensioenregelingen houden geen rekening met het feit dat vrouwen minder verdienen dan mannen. Het houd rekening met de standaard man, dus ‘The reference man’. [16] Vrouwen worden benadeeld doordat ze enige tijd uit het arbeidsproces moeten stappen voor onbetaald werk, eerder met pensioen gaan en langer leven. Doordat er hier geen rekening mee wordt gehouden missen vrouwen een belangrijk deel van hun pensioen. [17]
Zwangerschapsverlof
Zwangerschapsverlof is in veel landen verschillend geregeld. Als je Amerika als voorbeeld neemt kun je goed ‘The reference man’ terugvinden. Je kunt daar als vrouw twaalf weken onbetaald verlof krijgen als je al twaalf maanden bij dat bedrijf hebt gewerkt en het bedrijf meer dan 50 personeelsleden heeft. [16] Dit geld maar voor 60 procent van de bevolking in Amerika [18]. 40 procent van de vrouwen kunnen dus zomaar ontslagen worden als ze zwanger worden. 85 procent van de vrouwen in Amerika kunnen geen betaald verlof aanvragen. Veel vrouwen kunnen geen onbetaald verlof veroorloven en dus gaan 1 op de 4 moeders in Amerika weer aan het werk na twee weken wat niet goed is voor hun gezondheid. [16]Zwangerschap is iets waar de man geen last van heeft en dus is dit in veel landen niet goed geregeld. Dit heeft grote gevolgen voor vrouwen doordat ze hun baan verliezen of veel te vroeg weer aan het werk gaan.
De traditionele werkplek
De traditionele werkplek en werkdag staat op de man afgestemd. Een voorbeeld hiervan was toen Apple in 2017 aankondigde dat hun nieuwe Amerikaanse hoofdkantoor het ‘beste kantoor van de wereld’ zou zijn. Ze boden medische zorg en mondzorg aan. Zelf een luxe wellnessvoorziening, maar geen kinderdagverblijf: het beste kantoor voor mannen dus. [19]
Vergoeding voor kinderdagverblijf wordt vaak niet over nagedacht omdat de standaard man deze niet nodig heeft. Zo heb je bijvoorbeeld een bedrijf in Engeland die voor zijn werknemers een overnachting en eten vergoed om bij een businessdiner te kunnen zijn. Ze vergoeden alleen niet kinderopvang waardoor vrouwen of niet mee kunnen of veel kosten hebben. [20] Het is een kwestie van prioriteiten en die ligt duidelijk niet bij de vrouw.
Veel werkplekken geven ook een bonus wanneer je als werknemer lange dagen maakt [21] of in sommige landen hoef je geen belasting te betalen voor overuren. Dit is dus een onzichtbare bevoorrechting van de man omdat de vrouw nog zorgtaken heeft waardoor ze vaak niet kan overwerken of extra lange dagen kan maken.
Academische wereld
In de academische wereld heerst een ‘langewerkdagencultuur’ die gebaseerd is op het levenspatroon van een man en nadelig is voor vrouwen. Maar dat is niet het enige probleem in de academische wereld waar de vrouw last van heeft. Vrouwelijke studenten die dezelfde kwalificaties hebben als hun mannelijke medestudenten krijgen minder vaak een beurs aangeboden, minder vaak een afspraak met de docent, minder vaak begeleiding en minder vaak de baan. [22]
De ontwikkeling van je academische carrière hangt ook deels af van hoe vaak je gepubliceerd wordt. En dit gaat vaak anders voor vrouwen dan voor mannen. Uit onderzoek is gebleken dat artikelen die geschreven zijn door een vrouw vaker worden geaccepteerd als ze auteur achterwegen laten. [23] Maar dat niet alleen mannen worden veel vaker geciteerd dan vrouwen en vrouwen citeren andere vrouwen veel vaker dan mannen. [16]
Door het standaard denken van de man wordt het soms nog erger omdat in sommige artikelen alleen de voorletter staat van de auteur staan waardoor men denkt dat ze geschreven zijn door mannen. Uit een ander onderzoek bleek dat vrouwen tien keer zo vaak geciteerd worden als er gedacht wordt dat ze man zijn. [24] Maar daar houdt het niet op want je hebt dan ook nog artikelen die door meerdere auteurs zijn geschreven, en ook al is de vrouw de hoofdauteur wordt er regelmatig naar de mannelijke auteur verwezen ook al is hij de co-auteur. Vrouwen krijgen minder lof voor de artikelen als ze die samen met een man hebben geschreven wat andersom niet zo is. Hier zie je goed terug hoe alles wat mannelijk is (‘The reference man’) een hoofdzaak is en alles wat vrouwelijk is een bijzaak. [16]
Selectieprocedures
Selectieprocedures is iets waar de ‘the reference man’ ook in terug komt. Als je bijvoorbeeld kijkt naar het online platform Gild, kijken de werkgevers naar het online spoor dat de eventuele werknemers achterlaten. Je zou daar bijvoorbeeld een hogere score krijgen als je een paalde Japanse mangasite vaak bezocht omdat dit een goede voorspeller zou zijn van sterke codeervermogens. Maar deze manga site wordt gedomineerd door mannen en zullen vrouwen in de technologie waarschijnlijk vermijden vanwege het feit dat ze op dit soort seksistische sites worden lastiggevallen. Zo wordt de vrouw benadeeld omdat het selectieprocedure rekening houdt met de standaard man die geen problemen ervaart op zo’n website. Zo bestaan er nog veel meer algoritmes die werknemers zoeken die niet de vrouw ingedachte hebben. [16]
Veiligheid op werk
Er is genoeg onderzoek gedaan naar wat je maximaal mag tillen in de bouw, maar hoe veel je mag tillen in de zorg als vrouw weet niemand. Hier is dan ook geen onderzoek naar gedaan omdat deze sector niet gedomineerd wordt door mannen en dit werk wordt gezien als ‘vrouwenwerk’. Zo weten we ook alles over stofziekte bij mijnwerkers maar niks over dezelfde blootstelling binnen ‘vrouwenwerk’. Vroeger werd er dan ook onderzoek gedaan naar de lijken van mijnmedewerkers maar wanneer vrouwen binnen deze sector werkte werden ze niet meegeteld of als ‘verwarrende factoren’ gezien. Maar we beginnen nu ook niet met onderzoek doen naar vrouwen en baseren we ons nog steeds op resultaten van onderzoeken naar mannen alsof die ook gelden voor vrouwen. [16]
Mannen en vrouwen hebben een verschillend immuunsysteem en hebben beide hebben verschillende hormonen. Dit speelt een rol waarop chemicaliën in het lichaam worden opgenomen. Het gevolg is dat de dosis straling die veilig is voor de standaard man niet veilig is voor vrouwen. [25] Dit geldt ook voor vaak gebruikte chemische stoffen.
Chemicaliën worden nog steeds apart getest met één enkele blootstelling, maar dit is niet hoe vrouwen eraan worden blootgelegd thuis of op werk. Bijvoorbeeld in nagelsalons waar vooral vrouwen werken worden vrouwen bijna elke dag aan deze chemicaliën blootgesteld. En als ze dan thuiskomen en gaan schoonmaken komen ze weer in aanraking met chemicaliën. Wat voor effect dit heeft is niet bekend maar een mix van chemicaliën blijkt wel schadelijker te zijn. [16]
Ook wordt onderzoek naar chemische stoffen gericht op opname via de huid. 26 Mannen hebben vaak een dikkere huid dan vrouwen, en vrouwen die in nagel salons werken krijgen het vaak via hun luchtwegen binnen. Veel van de stoffen worden ook in verband gebracht met kanker, miskramen en longziektes. Er is geen onderzoek hoe deze stoffen effect hebben op de werknemers in de nagelsalons. Er is hier geen onderzoek naar omdat de standaard man niet op deze manier in aanraking komt met chemicaliën en ervan uit wordt gegaan dat het onderzoek dat er is naar de man ook voor de vrouw geld. [16]
Uniformen
Niet alleen producten maar ook uniformen zijn gemaakt voor mannen. Dit komt omdat vrouwen vroeger geen banen hadden waar uniformen voor nodig waren. Uniformen zoals politie-uniformen of uniformen in de bouw zijn vaak ‘uniseks’, maar ook uniseks maten zijn gebaseerd op een mannenlichaam. Hierdoor sluiten deze uniformen niet goed aan op het vrouwenlichaam. De mouwen zijn vaak te lang, wat bijvoorbeeld in de bouw gevaarlijk kan zijn. [7]
Uitrusting in het leger is ook voor de man gemaakt. Een voorbeeld hiervan is een mouwloos vest voor vluchtpiloten die gaan trillen als de piloot zijn positie moet aan passen. Dit vest werkt niet goed voor vrouwen omdat het vest het best werkt op een harige, benige huid en minder goed op een zachte vlezige huid. Het vest is dus gemaakt met het mannenlichaam in gedachte.
Niet alleen uitrusting die niet werkt is een probleem waar vrouwen tegen aan lopen. Vrouwen met deze zelfde kracht en fitheid hebben zeven keer meer kan op een blessure dan mannen en de kans op stressfracturen van de heup of bekken is ook tien keer zo groot. [26] Dit komt omdat de uitrusting niet voor hun lichaam is gemaakt. Zo heb je dan bijvoorbeeld schoenen die te zwaar zijn, rugzakken die te groot zijn, broekriemen die niet passen en nog meer.
Dan heb je nog het plasprobleem. De Britse kustwacht gebruikt bijvoorbeeld overalls. Er zit een rits aan de voorkant voor mannen, maar als vrouw ben je veel langer kwijt als je naar de wc moet. Dit kan grotere problemen voorzaken als je in de extreme kou werkt. Als er binnen geen toilet is heeft de vrouw kans op bevriezing als ze heel haar overall uit moet doen. Als ze ervoor kiest om dit niet te doen en het op te houden loopt ze kans op een blaasontsteking. [16]
De meeste beschermende kleding is gebaseerd op het lichaam van de man. Vaak is er een uniseksbenadering maar deze uniformen houden nog steeds geen rekening met het vrouwenlichaam. Dit leidt tot veel risico’s zoals handschoenen die vast komen te zitten in machines en vrouwen die struikelen door te grote laarzen. Zo is er een vrouw geweest die een borstverkleining moest nemen om maar goed in het uniform te passen. Het probleem ligt niet bij de vrouwen maar bij het feit dat er uniformen voor vrouwenlichamen gemaakt moeten worden. [16]
Er is dus veel op gebied van werk waarin de vrouw benadeeld wordt, en dan hebben we het nog geen eens gehad over het feit dat vrouwen minder betaald krijgen dan mannen voor precies hetzelfde werk.
Dagelijks leven
Veel alledaagse dingen zijn voor een man ontworpen zonder dat je erbij stil staat. Een oorzaak hiervan is dat vroeger alleen mannen naar designscholen mochten, waardoor toen echt alles door en voor een man is gemaakt. Hier zijn nog steeds de gevolgen van te zien. Bijvoorbeeld veel vrouwen kunnen sommige intervallen op de piano niet spelen omdat hun handen te klein zijn. Dit is omdat de piano is ontworpen, voor een mannenhand en een mannenhand genetisch gezien groter is dan de vrouw. Maar ook vandaag de dag heb je veel mannelijke ontwerpers die soms werken in een team met alleen maar mannen en dus geen vrouwelijke invloed hebben wat grote gevolgen kan hebben. [7]
Auto’s
Nog iets dat is ontworpen door en voor de man: De auto. Vrouwen reden vroeger bijna geen auto en waren niet betrokken bij het ontwerp waardoor de auto gemaakt is door en voor een man. Vrouwen zitten hierdoor vaak verder naar voren, meer tegen het stuur aan. Ook zitten ze vaak rechterop voor meer overzicht. Dit is een afwijking van de standaard zitpositie. Dat maakt de meeste vrouwen zogenaamde ‘out of position drivers’. De knieën en benen zijn kwetsbaarder en de kans op een whiplash is drie keer zo groot. [28]
Dit heeft grote gevolgen, zo hebben vrouwen 47% meer kans op ernstig letsel in een auto-ongeluk en 17% meer kans op overlijden dan mannen.
Een andere oorzaak hiervan is dat auto’s vaak alleen getest worden met een ‘standaard’ dummy. Maar die standaard dummy is de standaard man. Er zijn tegenwoordig wel vrouwelijke dummy’s maar dat zijn gewoon mannen met twee borsten erop geplakt. Dit is dus ook geen goede representatie van de vrouw. [7]
Zo is er nog meer in de auto ontworpen voor de man, zoals de veiligheidsriemen die soms niet goed om het vrouwenlichaam gaat als de vrouw grootte borsten heeft, en het stembesturingssysteem in een auto die alleen naar een mannenstem luistert omdat hij daarop is ingesteld.
Telefoon
Simpele dingen zoals de telefoon is niet ontworpen met de vrouw in gedachte. De telefoon wordt steeds groter en word ontworpen met de mannenhand in gedachte. Op deze manier kunnen vrouwen vaak hun telefoon niet met één hand gebruiken. Mannenhanden zijn biologisch groter dan die van vrouwen. Maar telefoons worden niet kleiner. Niet alleen past de telefoon nu niet goed in de hand maar ook niet in de broeken van vrouwen. Broeken voor vrouwen zijn honderden jaren geleden ontworpen door mannen. Mannen vonden toen dat vrouwen al genoeg rondingen hadden dus een bobbel bij de broekzakken hoefde er niet bij. Vandaag de dag hebben vrouwen hier nog steeds de gevolgen van. [27]
De gezondheidsapp op de iPhone is een ander goed voorbeeld wat er gebeurd als je vrouwen niet meeneemt in het ontwerpproces. De app trackt alles wat met je gezondheid te maken heeft, maar heeft geen optie om je menstruatie bij te houden. [27]
Er zijn zoveel meer kleine dingen die ontworpen zijn voor mannen, door mannen die niet grote gevolgen hebben voor vrouwen maar wel vervelend zijn zoals: deuren in gebouwen die te zwaar zijn voor vrouwen, glazen trappen waardoor je van onder in de rok van een vrouw kan kijken, te kleine tegels waar de hakken van vrouwen in vast komen te zitten en wc-ruimtes die zo zijn ingedeeld dat vrouwen veel langer moeten wachten. Maar niet alleen gebouwen maar ook gereedschap zoals een hamer en een moersleutel zijn ontworpen voor de mannenhand. Een baksteen past perfect in een mannenhand, een zak cement die perfect is om op te tillen voor een man, een A1 formaat map die te groot is voor de vrouw om onder haar arm te doen maar waar de man geen last van heeft en zo is er nog veel meer. [16]
Antwoord deelvraag: Er zijn heel veel dingen in onze samenleving die ontworpen zijn door en voor de man en dit is duidelijk geworden tijdens de deskresearch naar ‘The reference man’. Hierboven staan alle bevindingen beschreven die gebruikt zullen worden tijdens het maakproces van de VR-experience over ‘The reference man’.